Đến nay, dù liên danh các nhà thầu đã bỏ ra gần 2.500 tỉ đồng; UBND tỉnh Tiền Giang bỏ ra 173 tỉ đồng nhưng vốn của nhà nước ghi cho dự án là 2.186 tỉ đồng vẫn chưa được giải ngân; vốn tín dụng cho dự án (khoảng 9.000 tỉ đồng) vẫn chưa được thu xếp.

Chủ tịch HĐQT Hồ Minh Hoàng - cùng Ban lãnh đạo Công ty CP BOT Trung Lương – Mỹ Thuận thường xuyên trực tiếp  kiểm tra, đôn đốc đẩy nhanh tiến độ thực hiện dự án

Công trường nhộn nhịp 

Tại hiện trường, ông Hồ Minh Hoàng - Chủ tịch HĐQT Công ty Cổ phần BOT Trung Lương – Mỹ Thuận ghi nhận: hiện tiến độ thi công đã được cải thiện tốt. 10 năm kể từ khi khởi động (2009), dự án chỉ thực hiện được 10% khối lượng công việc. Trong khi chỉ ba tháng khởi động lại (từ tháng 4/2019), các đơn vị thi công đã thực hiện được 25% khối lượng dự án. Dù vậy ông vẫn đòi hỏi các đơn vị thi công nỗ lực nỗ lực nhiều hơn nữa: “Muốn thúc đẩy người khác thì chúng ta cần phải thúc đẩy chính mình”, ông nhấn mạnh.

Ghi nhận tại hiện trường dự án, các nhà thầu hiện đã huy động hết thiết bị, máy móc và nhân lực để cùng với nhà đầu tư quyết tâm đẩy nhanh tiến độ. Tuy nhiên, các nhà thầu đều tỏ rõ lo ngại nếu tháng 8 tới đây, vốn nhà nước hỗ trợ, vốn tín dụng không khai thông thì các nhà thầu sẽ gặp nhiều khó khăn.

Trước những khó khăn này, ông Mai Mạnh Hồng - Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần BOT Trung Lương – Mỹ Thuận, cho biết về hợp đồng tín dụng, Nhà đầu tư đã làm việc với Ngân hàng tài trợ vốn để song hành thẩm định phương án tài chính và tháo gỡ các điều kiện tín dụng khó khăn. Tuy nhiên, các điều kiện Ngân hàng đặt ra còn nhiều điểm chưa hợp lý, khó thực hiện trong giai đoạn hiện nay.

Các nhà thầu hiện đã huy động các thiết bị, máy móc và nhân lực để đẩy nhanh tiến độ thi công tại những gói thầu có địa hình khó khăn nhất 

Vướng mắc về điều kiện tín dụng

Để đảm bảo nguồn vốn cho Dự án, liên danh Nhà đầu tư (Công ty Cổ phần tập đoàn …) đã đề nghị Viettinbank (Ngân hàng đầu mối) thẩm định và tháo gỡ các vướng mắc của Hợp đồng tín dụng. Đồng thời, Bộ GTVT và UBND tỉnh Tiền Giang đã có ý kiến khẳng định việc khơi thông nguồn vốn vay là rất quan trọng, có tính chất then chốt, quyết định đối với Dự án và đề nghị Viettinbank tháo gỡ các khó khăn vướng mắc của Hợp đồng tín dụng và sớm hoàn tất thủ tục về cung cấp tín dụng và đẩy nhanh tiến độ giải ngân, đảm bảo tiến độ Dự án theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ.

 Quyết tâm của Doanh nghiệp dự án không là chưa đủ, việc khơi thông các nguồn vốn là rất quan trọng, có tính chất then chốt, quyết định đối với tiến độ dự án

Trước đó, ngày 31/05/2019, Viettinbank - CN4 (Ngân hàng đầu mối cấp tín dụng) có văn bản số 1365/CV-PKHDNL-CN4 về việc xem xét chủ trương cấp tín dụng đối với Dự án đầu tư tuyến cao tốc Trung Lương - Mỹ Thuận. Trong đó, Viettinbank đưa ra các yêu cầu rất khó khăn và chưa phù hợp, đặc biệt là cơ cấu nguồn vốn. Cụ thể như sau:

- Đối với phần vốn ngân sách Nhà nước tham gia: Ngân hàng yêu cầu đảm bảo 2.575 tỷ đồng (tương ứng 20,5% tổng mức đầu tư), khi phần vốn Chính phủ đã trình Quốc hội bố trí cho Dự án là 2.186 tỷ đồng thì việc cân đối bố trí thêm vốn Nhà nước hỗ trợ Dự án trong giai đoạn hiện này cần có sự đồng ý của Chính phủ, các Bộ ngành.

- Đối với phần vốn chủ sở hữu: Ngân hàng yêu cầu mức vốn chủ sở hữu của Nhà đầu tư là 30% tổng vốn đầu tư (bao gồm phần hỗ trợ của ngân sách Nhà nước) khoảng 3.765 tỷ đồng (cao hơn rất nhiều so với 20% là mức này áp dụng cho Dự án cao tốc Bắc - Nam và các dự án khác có mức tối thiểu theo quy định tại Điều 10, Nghị định 63/2018/NĐ-CP là khoảng 12% - 15%). Cụ thể phần vốn chủ sở hữu  = (tổng vốn đầu tư – vốn ngân sách nhà nước hỗ trợ ) x 15%.

Mặt khác theo quy định, phần vốn Nhà nước tham gia trong dự án PPP không tính vào tổng vốn đầu tư để làm cơ sở xác định tỷ lệ vốn chủ sở hữu trong tổng vốn đầu tư tham gia vào dự án. Tuy nhiên, theo cách tính của Ngân hàng, phần vốn cho vay sẽ bao gồm cả phần vốn Ngân sách đã hỗ trợ dẫn đến vốn chủ sở hữu yêu cầu đối với nhà đầu tư tham gia Dự án là bất hợp lý.

- Đối với phần vốn vay tín dụng: Việc yêu cầu tỷ lệ vốn chủ sở hữu 30%, vốn hỗ trợ ngân sách Nhà nước 20,5% thì Ngân hàng chỉ cho vay tối đa 49,5% tổng vốn đầu tư, khoảng 6.210 tỷ đồng (không bao gồm thuế GTGT), Ngân hàng còn yêu cầu Nhà đầu tư đàm phán với các Tổ chức tín dụng khác để cho vay phần thuế giá trị gia tăng và gửi thông báo cam kết cấp tín dụng (khoảng 930 tỷ đồng) đến Ngân hàng đầu mối trước ngày giải ngân đầu tiên. Đây là yêu cầu rất khó đáp ứng khi thời gian hoàn thuế VAT phụ thuộc vào việc giải quyết của Cơ quan Thuế và khả năng ngân sách.

Các kiến nghị đối với Ngân hàng tài trợ vốn

Mặc dù các vướng mắc trước đây về pháp lý, lãi vay… trước đây đã được Nhà đầu tư giải quyết cơ bản, nhưng với các yêu cầu tiếp theo của Ngân hàng rất khó khăn để Nhà đầu tư tiếp cận được vốn tín dụng trong giai đoạn hiện nay. Mới đây, ông Mai Mạnh Hồng, Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần BOT Trung Lương – Mỹ Thuận, đã ký văn bản kiến nghị VietinBank:

- Xác định khả năng tài trợ vốn để hoàn thành việc thẩm định và điều chỉnh Hợp đồng tín dụng trước ngày 30/07/2019, xác định tỷ lệ cho vay phù hợp với Nghị định 63/2018/NĐ-CP ngày 04/05/2018. Đồng thời xem xét cơ cấu lại các Ngân hàng đồng tài trợ theo hướng giảm số lượng Ngân hàng đồng tài trợ, tránh việc đưa nhiều điều kiện cho vay chưa phù hợp, khó khăn cho Nhà đầu tư tiếp cận nguồn vốn tín dụng.

- Thống nhất áp dụng lãi suất như Điều 10 của Phụ lục Hợp đồng dự án đã ký giữa UBND tỉnh Tiền Giang và Doanh nghiệp Dự án ngày 8/5/2019: Thực hiện việc giải ngân ổn định không tăng lãi vay trong thời gian xây dựng, chỉ tăng hoặc dừng giải ngân khi có ý kiến cụ thể của Chính phủ.

- Trong trường hợp xét thấy tính khả thi Dự án, năng lực Nhà đầu tư, các yêu cầu đối với các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền là Tỉnh Tiền Giang, Bộ GTVT và đặc biệt việc hỗ trợ vốn của ngân sách Nhà nước không đảm bảo điều kiện cho vay, cần có ý kiến cụ thể tránh để kéo dài sẽ dẫn đến không hoàn thành việc thông tuyến năm 2020 như chỉ đạo của Thường trực chính phủ và kỳ vọng của người dân.

Lê Tú